پیش بینی تبعات اخراج اساتید از دانشگاه‌ها

محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور در دولت سابق با اشاره به اخراج شماری از اساتید دانشگاه می‌گوید: وزیر علوم و دولت باید به میدان بیایند و اجازه ندهند در آستانه باز شدن دانشگاه‌ها و شرایطی که در حال حاضر داریم، بدان دامن زده شود. وی معتقد است، وزارت علوم از ابتدا نباید اجازه می‌داد که کار به اینجا کشیده شود. همچنین نباید اجازه می‌داد برخی از رسانه‌های طرفدار دولت این چنین به اساتید اخراج شده پرخاش کنند. به نظر من، وزارت علوم باید حامی اعضای هیات علمی باشد و باید بیشتر از دیگران در دولت و بیرون دولت بایستد که این آرامش در دانشگاه‌ها ایجاد شود و فضای تحصیل و آموزش امن شود.

مشروح گفتگو با محمود واعظی در پی می‌آید:

اخیراً شاهد اخراج اساتید در دانشگاه‌ها هستیم چه تبعات خاصی در جامعه رقم خواهد زد؟

با توجه به شرایط اقتصادی کشور و انتخاباتی که در پیش داریم، همچنین تلاش‌هایی که در خارج از کشور صورت می‌گیرد که اوضاع ایران را طور دیگری جلوه دهند قاعدتاً باید بر روی همبستگی اجتماعی و نزدیک کردن اقشار مردم به یکدیگر و بویژه گروه‌های مرجع مانند اساتید و معلمان تلاش بیشتری صورت بگیرد. اینکه ۱۵ هزار نفر از اساتید انقلابی را جایگزین و اساتید را اخراج کنند قطعاً موجب ناامنی شغلی میان هیات علمی دانشگاه‌ها خواهد شد و علاوه بر گسترش مهاجرت، موجب کاهش کیفیت سطح آموزش خواهد شد.

متأسفانه اساتید نسبت به آینده خود هیچ اطمینانی ندارند. دانشگاه و اساتید برجسته نقش مهمی در توسعه کشور و حل مشکلات کشور دارند. در نتیجه باید تلاش کنیم تا این آرامش در دانشگاه حفظ شود. آرامش برای آموزش و تحصیل اهمیت به سزایی دارد. قطعا شرایط بوجود آمده دربرهم زدن آرامش فضای دانشگاه‌ها تاثیرگذاراست.

اخراج اساتید راه‌حل مناسبی نیست

طبیعی است که افراد تحصیل‌کرده و اساتید در ارتباط با سیاست‌ها و عملکرد دولت و قوای دیگر نظرات همسویی نداشته باشند. اخراج و حذف آن‌ها راه حل مناسبی نیست، بلکه باید نظرات مخالفین را شنید و با آن‌ها گفتگو کرد. اکثر اساتید ما به دنبال توسعه، پیشرفت، سرافرازی ایران هستند و اگر انتقادی دارند از سر دلسوزی است.

به نظر من، حاکمیت و دولت می‌بایست حرمت دانشگاه که متشکل از اساتید و دانشجو است را حفظ نماید. در غیر این صورت با اینگونه نگاه‌ها و برخوردها، قطعا اتفاقاتی که در آینده خواهد افتاد به ضرر کشور خواهد بود.

برخی بر این باور هستند با اخراج سریالی اساتید به دنبال آرام کردن جوّ دانشگاه هستند. تحلیل شما در این باره چیست؟

قطعاً با این کار جو دانشگاه آرام نمی‌شود و آثار منفی به دنبال دارد. امسال، سال انتخابات است. در حال حاضر در خارج تلاش زیادی دارند تا به نوعی افکار را به سمت و سویی ببرند تا در آستانه ماه‌های منتهی به انتخابات قدری شرایط از آرامش بیرون بیاید. ما نباید کاری انجام بدهیم که این افراد بتوانند روی این موج سوار شوند.

اخیراً اعلام شده است برخی از این افراد که حذف یا اخراج شدند به دلیل مسائل اخلاقی بوده است. آیا این مسائل همین الان بوجود آمده است؟ این افراد سالهاست تدریس می‌کنند. شما تاکنون تحمل کردید، مدتی دیگر هم تحمل می‌کردید! برخورد می‌توانست منطقی‌تر باشد. برخوردی باشد که حداقل برای اساتید و دانشجویان و کسانیکه به آینده توسعه کشور دل بسته‌اند، قانع کننده باشد.

مهاجرت‌ها افرایش می‌یابد

یعنی به نظر شما به نوعی می‌خواهند صورت مسأله را پاک کنند؟

با این کار صورت مسأله پاک نمی‌شود. مگر انتقاد کردن بد است؟ نظرات کسی که با عملکرد و سیاست‌های ما مخالف است یا نظری غیر از نظر ما دارد را بشنویم. اگر این نظرات به نفع ما بود بررسی نماییم و در صورت نیاز اصلاح کنیم. ما نمی‌توانیم در جامعه ایرانی و نخبگان توقع داشته باشیم همه یک نظر داشته باشند. فلذا با حذف این افراد بیشتر نارضایتی بوجود می‌آید. ناامنی شغلی افزایش یافته و نگرانی‌ها نسبت به آینده بیشتر می‌شود. همچنین مهاجرت‌ها افزایش می‌یابد. نخبگان و تحصیل‌کرده‌ها سرمایه‌های این نظام و کشور هستند. رفتن این‌ها سودی برای ما ندارد، بلکه کشور متضرر می‌شود.

با این اقدام باید منتظر مهاجرت بیشتر باشیم؟

بله. طبیعی است کسی که در ایران تدریس و زندگی می‌کند وقتی اخراج می‌شود هم از نظر حیثیتی و هم از نظر مالی آسیب می‌بیند، در نتیجه ناچار است به نوعی زندگی و آبروی خود و دوران تحصیلی که در گذشته طی کرده و الان زمان بازدهی این زحمات است و اگر در ایران نتواند جایگاه خود را به دست آورد در جای دیگر به آن برسد.

من با مهاجرت خیلی مخالف هستم و می‌گویم نباید این کار شود. جوانان و دانشجویان ما الان می‌روند باید فضایی ایجاد کنیم تا این افراد برگردند. به هر حال وقتی دانشجو می‌بیند با استاد خود برخورد این چنینی می‌شود آینده خود را نیز اینطور می‌پندارد.

با این اقدام اخیر احتمال دارد دوباره شاهد خیزشی همچون سال ۱۴۰۱ باشیم؟

ان‌شاالله این طور نشود و علائم گسترده به آن معنا نمی‌بینم که همانند سال گذشته باشد. ولی این اقدامات نارضایتی‌ها را افزایش می‌دهد و این نارضایتی‌هایی که هر چه تعداد آن افزایش یابد، نافرمانی‌های مدنی نیز افزایش می‌یابد؛ لذا به نظر می‌رسد بهتر است تدابیری در این خصوص اندیشیده شود. اعلام کردند تعداد اخراج اساتید زیاد نیست، ولی همان تعداد کم هم باعث ایجاد نگرانی شده که لازم برطرف شود. وزیر علوم و دولت باید به میدان بیایند و اجازه ندهند در آستانه باز شدن دانشگاه‌ها و شرایطی که در حال حاضر داریم، بدان دامن زده شود.

تحلیلی دیگری وجود دارد، مبنی بر اینکه با اخراج اساتید دوباره انقلاب فرهنگی رقم می‌خورد. نظر شما چیست؟

در انقلاب فرهنگی، به دنبال اخراج اساتید به این معنا نبودند. بلکه دنبال این بودند دروس را بازنگری کنند و علنی بود. در حال حاضر کسی مسئولیت این اتفاق را برعهده نمی‌گیرد. هر کدام از دانشگاه‌ها می‌گویند اینطور نیست و یا عنوان می‌کنند هیچ ارتباطی به مسائل تخصصی ندارد و مسائل دیگری در میان است. به هر حال فکر کنم هر اسمی روی این موضوع گذاشته شود مهم نیست، ولی نفس اینکه با طبقه‌ای مثل اساتید، طبقه‌ای که مرجع هستند برخورد این چنینی شود، اثر منفی دارد و این برای کشور خسران دارد.

وزارت علوم فعال نیست

عملکرد وزارت علوم را در این وضعیت چطور ارزیابی می‌کنید؟

به نظر من خیلی فعال نبوده است. وزارت علوم از ابتدا نباید اجازه می‌داد که کار به اینجا کشیده شود. همچنین نباید اجازه می‌داد برخی از رسانه‌های طرفدار دولت این چنین به اساتید اخراج شده پرخاش کنند. به نظر من، وزارت علوم باید حامی اعضای هیات علمی باشد و باید بیشتر از دیگران در دولت و بیرون دولت بایستد که این آرامش در دانشگاه‌ها ایجاد شود و فضای تحصیل و آموزش امن شود.

اخراج اساتید از فیلتر وزارت علوم رد نشده است؟

به هر حال آن نامه‌ای که از سوی وزارت کشور اعلام شد برای من عجیب بود. موضوعی که مربوط به وزارت علوم و دانشگاه‌هاست، چطور توسط وزارت کشور مطرح می‌شود و اگر اینطور است معنای خوبی ندارد.