چرا دانشجوهای پزشکی خودکشی می‌کنند ؟

خودکشی رزیدنت‌ها به دلیل شرایط خاص و غیرقابل تحمل رزیدنتی، رفته رفته درحال تبدیل شدن به امری نگران‌کننده است. تا جایی که انجمن علمی روانپزشکی ایران برای دومین بار طی چهار ماه اخیر، نامه‌ای خطاب به بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت نوشته است و با توجه به خودکشی رزیدنت‌ها، ضمن تقاضای برگزاری جلسه‌ای فوری برای ارائه گزارشی از وضعیت موجود، خواستار گفتگو درباره راه‌های همکاری جهت حل مشکل شده است.

در میان خود پزشکان معمولا می‌گویند که فرد «سوئساید» کرد. یعنی خودکشی کرد. هرچند وقت یک‌بار در رسانه‌های غیررسمی و فضای مجازی، خبری از خودکشی رزیدنت‌ها منتشر می‌شود. همین چند روز گذشته هم خبری از خودکشی رزیدنت سال اول روانپزشکی دانشگاه بابل منتشر شد و بخشی از جامعه پزشکی کشور را در بهت و شوک قرار داد. پس از انتشار خبر این خودکشی مجددا خودکشی یک دندانپزشک و یک رزیدنت چشم پزشکی نیز در فاصله چند روز منتشر شد.

مهتاب جمشیدی، سیامک بهروان، علی قانع‌فرد، پگاه طلائی‌زاده و نام‌هایی دیگر همه رزیدنت‌هایی بودند که در چند ماه اخیر به زندگی خود پایان دادند. این گزارش قرار بود چند ماه گذشته و پس از انتشار خبر خودکشی یک رزیدنت ارتوپدی دانشگاه اصفهان تهیه و منتشر شود. در تمام این مدت، تلاش بر این بود که با رزیدنت‌های مختلفی ارتباط بگیریم و در این باره گفتگو کنیم که چه مشکلات و مسائلی در دوره رزیدنتی به افراد فشار وارد می‌کند که فرد درنهایت تصمیم می‌گیرد به‌جای حل مساله، صورت مساله را به طور کل پاک کند. با وجود پیگیری و اصرار ما برای طرح موضوع خودکشی‌ها در میان رزیدنت‌ها، اما اغلب رزیدنت‌ها به دلیل فضای پادگانی دانشگاه‌های محل تحصیل و بیمارستان‌هایشان، حاضر به گفتگو با ما نشدند. برای همین روند پیگیری، تهیه و انتشار این گزارش بیش از حد معمول به طول انجامید.

اما در نهایت خودکشی اخیر رزیدنت سال اول روانپزشکی دانشگاه بابل، این پرونده را برای ما مجددا باز کرد. شاید بتوان گفت خبر‌های مرتبط با خودکشی رزیدنت‌ها آنقدر زیاد نیست که آن را بحران و یا یک معضل تلقی کرد، اما نفس امر به قدری تاثیرگذار است که هربار خبری مبنی بر خودکشی یک رزیدنت منتشر می‌شود، آدم را به فکر فرو می‌برد. اینکه چرا بخشی از جامعه نخبگانی و تحصیلکرده و یا فردی که امکان دارد آینده خوبی داشته باشد، تمام در‌ها را به رویش بسته ببیند و چاره مشکلش را تنها در خودکشی بداند.

پیش از این نیز در همین صفحه، به تفصیل گزارشی از معضلات و مشکلات دوره رزیدنتی منتشر کرده بودیم. در گفتگو‌هایی که «فرهیختگان» با رزیدنت‌ها، دانشجویان پزشکی و پزشکان متخصص داشته است، اکثرا بر این باور بودند که شرایط سخت دوره رزیدنتی، گاهی اوقات از تحمل افراد خارج می‌شود و فرد برای پایان بخشیدن به مشکلات دوره رزیدنتی، به زندگی‌اش پایان می‌بخشد. از جمله مشکلات دوره رزیدنتی فشار بیش از حد و خارج از تحمل سال بالایی‌ها به سال پایینی‌ها، توهین سال بالایی‌ها، بی‌مسئولیتی اساتید، کشیک‌های طولانی مدت و بدون استراحت و مشکلات مالی است.

۲ بار اخطار در ۴ ماه گذشته

در این میان، تعداد افرادی که این شرایط را تحمل می‌کنند و موفق به اخذ تخصص می‌شوند بدون شک بیشترند، اما گاهی هم در بین این افراد، تعداد اندکی وجود دارند که وضعیت برایشان طاقت‌فرسا و غیرقابل‌تحمل می‌شود. در هر صورت؛ خودکشی رزیدنت‌ها به دلیل شرایط خاص و غیرقابل تحمل رزیدنتی، رفته رفته درحال تبدیل شدن به امری نگران‌کننده است. تا جایی که انجمن علمی روانپزشکی ایران برای دومین بار طی چهار ماه اخیر، نامه‌ای خطاب به بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت نوشته است و با توجه به خودکشی رزیدنت‌ها، ضمن تقاضای برگزاری جلسه‌ای فوری برای ارائه گزارشی از وضعیت موجود، خواستار گفتگو درباره راه‌های همکاری جهت حل مشکل شده است. با وجود این دو اخطار از سوی انجمن علمی روانپزشکی، اما وزارت بهداشت همچنان راهکاری برای اصلاح روند موجود در دوره رزیدنتی ندارد و مجددا، هفته گذشته خبری مبنی بر خودکشی یک رزیدنت دیگر به دلیل مشکلات پیدا کردن ضامن، شنیدیم.

شهریورماه سال جاری نیز علی سلحشور، نماینده پزشکان متخصص در طرحی گفته بود: «از ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، یعنی فقط طی یک سال، ۱۳ رزیدنت خودکشی کرده‌اند.» همین چند روز گذشته نیز سازمان نظام پزشکی، برای بررسی این مشکل جلسه‌ای تشکیل داد و از مدیرکل حوزه وزارتی وزارت بهداشت برای شرکت در این جلسه دعوت کرد. اما در کمال تعجب، مشاور معاون آموزشی وزارت در این جلسه حضور یافت و ظاهرا مساله خودکشی‌های سریالی رزیدنت‌ها دغدغه وزارت بهداشت نبود.

خودکشی یک پدیده چند‌بعدی است

علیرضا لاری‌پور، سخنگوی سازمان نظام پزشکی معتقد است که پدیده خودکشی، یک پدیده چند‌بعدی است. لاری‌پور در گفتگو با «فرهیختگان» گفت: «پدیده خودکشی یک پدیده تک‌بعدی نیست که بگوییم به دلیل حجم کار بالا، فرد دست به خودکشی زده است. بسیاری از افرادی که دست به خودکشی می‌زنند، متاسفانه زمینه‌های قبلی دارند. این‌ها باید بررسی شود. وظیفه روسای دانشگاه‌ها، مدیران گروه، دستیاران ارشد و مراکز مشاوره دانشگاه‌ها این است که وقتی یک رزیدنت وارد دانشگاه می‌شود، یک پرونده برای او تشکیل دهند و نحوه درمان و مشکلات فرد را رصد کنند؛ بنابراین اصلا قابل قبول نیست که در دانشگاهی، یک دستیار به هر دلیلی و نه‌تن‌ها به دلیل مشکلات کاری، حتی به دلیل مشکلات عاطفی و یا خانوادگی دست به خودکشی بزند.»

سخنگوی سازمان نظام پزشکی ادامه داد: «دانشگاه موظف است رزیدنت‌ها را رصد کند و چه‌بسا اگر در دانشگاهی خودکشی اتفاق می‌افتد، باید رئیس دانشگاه را تغییر داد. باید رئیس مرکز مشاوره دانشگاه و معاون دانشجویی را تغییر داد. برای آنکه بفهمند سختی این کار تا چه اندازه است.»