ترامپ در خاورمیانه چه می‌خواهد؟

مهم‌ترین جنبه خبری سفر ترامپ به امارات را می‌توان اعلام ساخت بزرگ‌ترین پردیس هوش مصنوعی خارج از آمریکا در ابوظبی دانست.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده در سفر به سه کشور امارات متحده عربی، عربستان سعودی و قطر در خاورمیانه نقطه عطفی در تحولات ژئوپلیتیکی و فناورانه این منطقه ایجاد کرد. تمرکز این سفر بر توافقات گسترده در حوزه هوش مصنوعی، مراکز داده، تراشه‌های پیشرفته و اینترنت ماهواره‌ای نشان می‌دهد که رقابت قدرت‌های جهانی برای تسلط بر زیرساخت‌های آینده دیجیتال، وارد مرحله‌ای حیاتی شده است.

یکی از نکات کلیدی این سفر، تغییر تمرکز مذاکرات راهبردی از نفت و گاز به فناوری‌های پیشرفته است. دیگر کمتر نامی از بشکه‌های نفت در قرارداد‌های کلان شنیده می‌شود و جای آن را میلیارد‌ها دلار سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هوش مصنوعی، داده و تراشه گرفته است. در واقع، هوش مصنوعی به ارز جدید قدرت و ابزار اصلی اثرگذاری در مناسبات جهانی تبدیل شده و خاورمیانه نیز به جای میدان‌های نفتی، حالا میدان رقابت بر سر پردازنده‌ها، مراکز داده و الگوریتم‌هاست.

مهم‌ترین جنبه خبری سفر ترامپ به امارات را می‌توان اعلام ساخت بزرگ‌ترین پردیس هوش مصنوعی خارج از آمریکا در ابوظبی دانست. این پردیس ۵ گیگاواتی که در فضایی به وسعت ۱۰ مایل مربع توسط شرکت G ۴۲ و با همکاری شرکت‌هایی، چون اپن‌ای‌آی و مایکروسافت احداث خواهد شد، میزبان بیش از دو میلیون تراشه پیشرفته GB ۲۰۰ انویدیا خواهد بود. چنین پروژه‌ای، که در مقیاس و قدرت پردازشی بی‌سابقه است، امارات را به یکی از بازیگران اصلی در حوزه توسعه مدل‌های بزرگ زبانی و کاربرد‌های استراتژیک هوش مصنوعی تبدیل می‌کند.

در کنار این پروژه، توافق واردات سالانه پانصد هزار تراشه H ۱۰۰ از شرکت انویدیا به امارات، نشانه‌ای از عزم جدی این کشور برای ساخت زیرساخت‌های قدرتمند پردازشی است. بر اساس توافقات اولیه، حدود ۲۰ درصد از این تراشه‌ها به شرکت G ۴۲ اختصاص خواهد یافت و بقیه میان شرکت‌های آمریکایی نظیر مایکروسافت و اوراکل تقسیم می‌شود تا از آنها برای ایجاد مراکز داده در امارات استفاده شود. به گفته منابع آگاه، این توافق می‌تواند توان پردازشی امارات را نسبت به دوره بایدن تا چهار برابر افزایش دهد.

همچنین مایکروسافت با سرمایه‌گذاری ۱.۵ میلیارد دلاری در G ۴۲، عملاً به یکی از ستون‌های توسعه فناوری ابری و هوش مصنوعی در منطقه تبدیل شده است. این نوع از مشارکت نشان می‌دهد که شرکت‌های فناوری آمریکایی علاقه‌مند به بهره‌گیری از موقعیت ژئوپلیتیکی و ظرفیت‌های اقتصادی خاورمیانه هستند تا شبکه جهانی خود را تقویت کنند.

ترامپ در سفر خود به عربستان سعودی، با اعلام تعهد ۶۰۰ میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مشترک با آمریکا، از جمله ۱۴۲ میلیارد دلار برای تجهیزات نظامی و فناوری‌های نوین همراه شد. این توافق‌ها شامل خرید گسترده تراشه‌های شرکت‌هایی مانند انویدیا، AMD و کوالکام است و با هدف ارتقاء توان دفاعی و زیرساخت‌های دیجیتال این کشور انجام می‌شود. بخشی از این سرمایه‌گذاری‌ها به توسعه خدمات اینترنت ماهواره‌ای اختصاص یافته است.

ایلان ماسک در این باره اعلام کرد: خدمات استارلینک در عربستان برای استفاده در حوزه‌های دریایی و هوایی تأیید شده است؛ اقدامی که می‌تواند تحولی در اتصال مناطق دورافتاده و توسعه اقتصادی این مناطق به‌وجود آورد.

هرچند قطر نقش کمرنگ‌تری در سفر ترامپ داشت، اما همکاری شرکت اوردو با انویدیا برای تجهیز مراکز داده با هزاران تراشه Tensor Core گام مهمی در راستای تبدیل این کشور به مرکز خدمات هوش مصنوعی منطقه‌ای محسوب می‌شود. این شرکت قصد دارد خدمات یاد شده را در دیگر کشور‌های عربی نظیر عمان، تونس، الجزایر، و کویت نیز گسترش دهد که نشان از دیدگاه منطقه‌ای قطر به بازار هوش مصنوعی دارد.

افزایش تعامل فناوری آمریکا با کشور‌های خاورمیانه، به ویژه در حوزه صادرات تراشه‌های پیشرفته، موجب نگرانی برخی از مقامات و قانون‌گذاران آمریکایی شده است. این نگرانی‌ها عمدتاً حول محور امکان انتقال فناوری به چین از طریق شرکت‌هایی، چون G ۴۲ شکل گرفته‌اند. در همین زمینه، دولت بایدن، رئیس جمهور سایق ایالات متحده آمریکا در دوره خود محدودیت‌هایی بر صادرات چنین تراشه‌هایی اعمال کرده بود تا مانع از افزایش توان نظامی پکن شود.

با این حال، به نظر می‌رسد دولت ترامپ قصد دارد این محدودیت‌ها را لغو کرده و مسیر را برای همکاری گسترده‌تر با کشور‌های منطقه هموار سازد. سم آلتمن، مدیرعامل شرکت اپن‌ای‌آی، از این رویکرد دفاع کرده و منتقدان را "ساده‌لوح" توصیف کرده است. وی معتقد است؛ با نظارت دقیق، چنین همکاری‌هایی می‌تواند به نفع اقتصاد و توسعه فناوری آمریکا باشد.

آنچه از سفر دونالد ترامپ به کشور‌های مهم عربی برداشت می‌شود، چیزی فراتر از دیپلماسی سنتی و توافقات اقتصادی متعارف است. این سفر نمادی است از آغاز عصری تازه که در آن محور رقابت‌های جهانی از منابع انرژی سنتی مانند نفت و گاز، به منابع نوینی، چون داده، قدرت پردازشی و فناوری‌های هوش مصنوعی منتقل شده است.

توافق‌های چندصد میلیارد دلاری در حوزه فناوری، توسعه مراکز داده در مقیاس‌های بی‌سابقه، انتقال تراشه‌های پیشرفته و حضور غول‌های تکنولوژی آمریکایی در منطقه، همگی نشان‌دهنده این واقعیت هستند که خاورمیانه دیگر صرفاً به‌عنوان منبع انرژی دیده نمی‌شود، بلکه به عنوان یکی از میدان‌های اصلی رقابت برای ساخت آینده دیجیتال جهان مطرح شده است.

در این میان، کشور‌هایی مانند امارات، عربستان و قطر با درک درست از تحولات جهانی، مسیر خود را به‌سوی «ابرقدرت‌های فناوری منطقه‌ای» تعریف کرده‌اند. آنها دریافته‌اند که اقتدار قرن ۲۱ نه از چاه‌های نفت، بلکه از ظرفیت پردازش کلان‌داده، توان تولید مدل‌های هوش مصنوعی و زیرساخت‌های ابری و ماهواره‌ای حاصل می‌شود.

به بیان دیگر، معادله قدرت جهانی در حال بازنویسی است و فناوری نه انرژی فسیلی جوهره این معادله جدید است. خاورمیانه نیز، با همه پیچیدگی‌ها و ظرفیت‌هایش، وارد این بازی بزرگ شده است؛ بازی‌ای که برنده‌اش، کسی خواهد بود که زودتر، هوشمندانه‌تر و مستقل‌تر بر آینده دیجیتال مسلط شود.

منبع: ایونا