چکار کنیم به آنفلوآنزا مبتلا نشویم ؟

واکسن آنفلوآنزا شما را نسبت به تمام سرماخوردگی‌ها مقاوم نمی‌کند و در مورد سرماخوردگی و سرفه‌های شدید یا ناراحتی معده و اسهالی که توسط باکتری یا ویروس ایجاد شده باشد، تأثیری ندارد و این واکسن نمی‌تواند شما را در مقابل آن‌ها محافظت کند.

با شروع فصل پاییز، سرد شدن هوا و بیشتر شدن‌میزان آلاینده‌ها و نیز شیوع حساسیت‌ها چیزی که وارد زندگی‌مان می‌شود آنفلوآنزا‌های فصلی و انواع سرماخوردگی‌ها هستند. این مسئله تا اوایل بهار و گرم شدن هوا گریبان خیلی‌ها را می‌گیرد.

در سال‌های اخیر با آمدن واکسن آنفلوآنزا نگرانی خیلی‌ها در این زمینه کم شده است، اما در مورد این واکسن، سؤال‌هایی ذهن افراد را درگیر خود می‌کند؛ سؤال‌هایی مانند این‌که آیا تزریق این واکسن در جلوگیری از ابتلا به بیماری آنفلوآنزا صد در صد مؤثر است یا این‌که همه‌ی توصیه‌ها و تعریف از قدرت پیشگیری آن، تنها یک تبلیغات بازاری برای شرکت‌های واردکننده است؟

با توجه به مطالعات زیادی که در دنیا روی واکسن آنفلوآنزا انجام شده است، واکسن آنفلوآنزا به عنوان یکی از واکسن‌های مؤثر در جهان شناخته شده است، چون توانسته میزان زیادی از مرگ‌ومیر افراد بالای ۶۵ سال را که بیماری‌های قلبی و ریوی دارند، کسانی که پیوند مغز استخوان شده‌اند یا مبتلا به سرطان هستند و در نهایت افرادی را که به ویروس HIV دچار هستند (که وجه مشترک همگی آن‌ها این است که از ضعف سیستم ایمنی بدن رنج می‌برند)، پایین بیاورد. اما سؤال محوری پرونده‌ی واکسن آنفلوآنزا این است که آیا ضروری است تمامی افراد از این واکسن استفاده کنند؟

اگر امکانات ساختن واکسن آن‌قدر زیاد بود که شرکت‌های سازنده می‌توانستند به تعداد افراد روی کره‌زمین، واکسن تهیه کنند به‌راحتی توصیه می‌کردیم که همه آن را بزنند، اما به دلیل محدودیت این دارو باید اولویت‌بندی کرد و افرادی که بیشتر به این دارو نیاز دارند (به‌طور مثال، کودکان بین شش ماه تا شش سال) در اولویت مصرف آن قرار بگیرند.

مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از آنفلوآنزای فصلی استفاده از واکسن آنفلوآنزاست.

این واکسن در دو نوع زنده‌ی ضعیف‌شده و کشته‌شده در بازار وجود دارد. واکسن زنده‌ی ضعیف‌شده را معمولا به‌صورت اسپری داخل بینی استفاده می‌کنند و واکسن کشته‌شده را روی بازو تزریق می‌کنند. باید توجه داشت که ویروس ضعیف‌شده در واکسن زنده‌ی ضعیف‌شده، زنده است، به همین دلیل افرادی که نقص ایمنی بدن دارند، نباید از اسپری‌های بینی ضدسرماخوردگی استفاده کنند. برخلاف آن، ویروسی که در واکسن‌های کشته‌شده‌ای که روی بازو تزریق می‌شوند، وجود دارد به دلیل فعال نبودن، هیچ‌گونه آلودگی برای بدن ایجاد نمی‌کنند. سازمان جهانی بهداشت همه‌ساله در مناطقی از دنیا تحقیقاتی را طراحی و اجرا می‌کند و بعد ارزیابی می‌کند که ویروس امسال دارای چه ویژگی‌هایی بوده است و تعیین می‌کند که ویروس سال آینده چه ویژگی‌ای خواهد داشت. بعد از این روند، سازمان به تمامی شرکت‌های تولیدکننده دستور می‌دهد که تا قبل از سپتامبر (شهریور) سال بعد واکسن جدید را که عموما متشکل از سه ویروس است تهیه و در سطح وسیعی آن را تولید کنند.

 چه کسانی در اولویت استفاده از واکسن آنفلوآنزا هستند؟

اولویت‌های استفاده از واکسن آنفلوآنزای فصلی بر اساس توصیه‌ی کارشناسان سازمان جهانی بهداشت و مرکز کنترل بیماری‌های ایالات‌متحده این چند دسته هستند:

 کودکان شش‌ماهه تا شش‌ساله در اولویت تزریق این واکسن هستند.

افرادی که دچار بیماری‌های قلبی و عروقی هستند، مثل کسانی که جراحی قلب یا آنژیوپلاستی داشته‌اند و نیز کسانی که عروق تنگ دارند.

افرادی که مبتلا به بیماری‌های مزمن ریوی مثل آسم هستند.

کسانی که بیماری‌های کلیوی دارند و باید دیالیز شوند یا پیوند کلیه انجام داده‌اند.

آن‌هایی که بیماری‌های کبدی دارند مثل سیروز کبدی.

افرادی که بیماری‌های نورولوژیک مثل ام. اس یا اختلالات هماتولوژیک دارند.

بیماران دیابتی به‌خصوص دیابت قندی؛ در ایران بین سه تا چهار میلیون بیمار دیابتی داریم که این تعداد در مقایسه با واکسن‌های موجود آنفلوآنزا که یک میلیون و نیم عدد در یک سال است، چند برابر خواهد بود، به همین دلیل در کمیته‌ی کشوری آنفلوآنزا مصوب شده است که بیمارانی که دیابت کنترل‌نشده دارند یا از انسولین برای کنترل آن استفاده می‌کنند در اولویت استفاده از این واکسن‌ها قرار بگیرند تا این واکسن‌ها به افراد نیازمند دیگر هم برسد.

-افرادی که دچار سرکوب سیستم ایمنی هستند مثل کسانی که بیماری HIV یا سرطان دارند یا کسانی که از دارو‌های تضعیف‌کننده‌ی سیستم ایمنی مثل کورتون با دُزهای بالا استفاده می‌کنند هم باید حتما از این واکسن‌ها استفاده کند.

- پرستار‌ها یا کسانی که در مراکز نگهداری سالمندان یا مراکز نگهداری از کودکان عقب‌مانده‌ی ذهنی فعالیت می‌کنند هم نیاز به تزریق این واکسن‌ها دارند.

- خانم‌های باردار مخصوصا آن‌هایی که در فصل شیوع آنفلوآنزا باردار می‌شوند.

- تمامی پزشکان، پرستاران و پرسنل مراکز بهداشتی-پزشکی هم به دلیل در معرض خطر بودن و ارتباط با بیماران، باید این واکسن را تزریق کنند.

آیا تزریق واکسن عوارض دارد؟

تزریق واکسن آنفلوآنزا گاهی ممکن است قرمزی موضعی یا تورم در محل تزریق ایجاد کند. ممکن است بعضی از افراد بعد از تزریق آن دچار درد عضلانی و کسالت شوند که برطرف شدنش معمولا یکی، دو روز طول می‌کشد. معمولا بین یک تا ۲۰ درصد افراد دچار یکی از این عارضه‌ها می‌شوند که معمولا بین هشت تا ۱۲ ساعت بعد از تزریق واکسن به اوج خودش می‌رسد و بعد از آن فروکش می‌کند.

گاهی اوقات هم فرد شاهد به وجود آمدن دانه‌های قرمزرنگی روی پوست خود خواهد بود که یکی دیگر از عوارض تزریق این واکسن است.

توصیه‌هایی در مورد واکسن آنفلوآنزا

این ۱۱ توصیه را درمورد واکسیناسیون آنفلوآنزا به یاد داشته باشید:

واکسن تزریقی آنفلوآنزا حاوی ویروس کشته‌شده است. استفاده از این واکسن در مورد کودکان تنها پس از شش‌ماهگی مورد تأیید قرار گرفته است.

واکسن استنشاقی آنفلوآنزا به‌صورت اسپری بینی از ویروس ضعیف‌شده ساخته شده است و برای افراد بین دو تا ۴۹ سال مورد تأیید قرار گرفته است.

استفاده از واکسن آنفلوآنزا برای کسانی که قبلا نسبت به آن حساسیت نشان داده‌اند، توصیه نمی‌شود.

تقریباً دو هفته پس از زدن واکسن، بدن پادتن‌هایی تولید می‌کند که برای محافظت در برابر ویروس آنفلوآنزا لازم هستند.

فصل شیوع آنفلوآنزا معمولا از مهر تا اردیبهشت به طول می‌انجام د. بهترین زمان و دوره برای واکسیناسیون آنفلوآنزا از نیمه‌ی دوم شهریور و تا پایان نیمه‌ی نخست مهرماه است، اما بعد از این زمان هم می‌توان واکسن زد.

شما با زدن واکسن تزریقی آنفلوآنزا، آنفلوآنزا نمی‌گیرید، اما عوارضی مانند تورم، تب خفیف و درد بدن ممکن است دیده شود.

در مورد واکسن استنشاقی هم این عوارض وجود دارد و تنها ممکن است اثرات جانبی خفیفی به‌صورت آبریزش بینی، سردرد و گلودرد هم بروز پیدا کند.

طبق توصیه‌ی پزشکان، نیازی نیست که همه‌ی افراد از این واکسن استفاده کنند، بلکه افراد دارای بیماری‌های خاص یا سالمندان بیش از سایر گروه‌ها به استفاده از این واکسن نیاز دارند.

برپایه‌ی تحقیقات انجام شده این واکسن از ابتلا به آنفلوآنزا جلوگیری می‌کند، اما تأثیر چندانی بر مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری ندارد. این در حالی است که در گذشته تصور می‌شد واکسن سرماخوردگی تا ۵۰ درصد مرگ ناشی از بیماری آنفلوآنزا را کاهش می‌دهد.

توصیه می‌شود که در مورد تزریق این واکسن، حتما با پزشک متخصص مشورت شود؛ برای مثال، افرادی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند، حتما باید برای تزریق این واکسن تحت آزمایش و بررسی قرار گیرند.

واکسن آنفلوآنزا شما را نسبت به تمام سرماخوردگی‌ها مقاوم نمی‌کند و در مورد سرماخوردگی و سرفه‌های شدید یا ناراحتی معده و اسهالی که توسط باکتری یا ویروس ایجاد شده باشد، تأثیری ندارد و این واکسن نمی‌تواند شما را در مقابل آن‌ها محافظت کند.